'लोकसत्ता कुतूहल पॉडकास्ट' मध्ये तुमचं स्वागत. आपल्या आजुबाजूला घडणाऱ्या अनेक गोष्टींविषयी आपल्याला
स्पंजचा वापर आपण अनेक ठिकाणी करतो. हल्ली ते कृत्रिमरीत्या बनवले जातात. मात्र प्राचीन काळात ‘स्पंज’ ह
शिंपल्यामधील प्राण्यासाठी मोती हे अनाहूतपणे आत घुसलेल्या वाळूच्या लहानशा कणापासून स्वरक्षण असले तरी
डॉ. विनय दत्तात्रय देशमुख हे हाडाचे वैज्ञानिक, तळमळीचे शिक्षक, अनेकांचे मार्गदर्शक मित्र आणि सच्चे म
डॉ. विनय देशमुख आणि डॉ. नंदिनी देशमुख यांनी लिहिलेले आणि ‘कांदळवन प्रतिष्ठान’ने प्रकाशित केलेले ‘मास
भारतातील पक्षीअभ्यासाची सुरुवात खऱ्या अर्थाने डॉ. सलीम अली यांच्या पासून झाली, असे मानले जाते.
प्राणीसृष्टीत खऱ्या अर्थाने हवेत उडण्याची क्षमता केवळ पक्षी, वटवाघूळ आणि कीटक या तीनच प्रजातींमधे वि
कीटकांमध्ये धावणे-पळणे, उडय़ा मारणे यासाठी पायांच्या तीन जोडय़ा आहेत, शिवाय उडण्यासाठी अतिरिक्त अवयव
कीटक हवेत उडताना पंखांची एका विशिष्ट लयीत आणि ठरावीक वेगाने हालचाल घडवून आणण्यासाठी वक्षाच्या (थोरॅक
फुलपाखरांचे पंख जेवढे आकर्षक विविध रंगांचे असतात तेवढेच ते नाजूकही असतात.
आंत्रतंतू म्हणजेच कॅटगट या धाग्यांची निर्मिती प्राण्यांच्या आतडय़ापासून केली जाते.
निसर्गात जिथे जिथे उपयुक्तता दिसली, त्या त्या गोष्टींचा वापर मानवाने स्वत:च्या फायद्यासाठी अगदी प्रा
कातडय़ावर विशिष्ट नैसर्गिक पदार्थाची प्रक्रिया केली तर ते कुजत तर नाहीच उलट टिकाऊ होते. तेव्हापासून
निसर्गात अनेक आश्चर्यकारक गोष्टी आपल्याला आढळतात. पक्ष्यांच्या अंडय़ाचे कवच हीसुद्धा निसर्गातली अशीच
जनावरांच्या कातडीवर प्रक्रिया करून त्याचे टिकाऊ चामडय़ात रूपांतर करण्याचा शोध हा मानवाच्या काही अद्व
पृथ्वीची उत्पत्ती झाली तेव्हापासूनच महासागर अस्तित्वात आले असे कुणाला वाटत असेल, तर ते मात्र चुकीचे
कोटय़वधी वर्षांपूर्वी जे प्राणी आणि वनस्पती पृथ्वीतलावर अस्तित्वात होते, त्यांचे अवशेष खडकांमध्ये जत
रत्न म्हणजे अत्यंत दुर्मीळ, नेत्रदीपक सौंदर्य असणारी आणि टिकाऊ अशी नैसर्गिक वस्तू होय.
अनेक पुरस्कारांनी सन्मानित झालेल्या वंदना शिवा यांना २००३ मध्ये टाइम्स मासिकाने पर्यावरण नायिका ही उ
काळय़ा कातळाची गणती भक्कम पाषाणात होत असल्यामुळे ऐतिहासिक काळापासून आपल्याकडे तो बांधकामासाठी वापरला
मानवी इतिहासात डोकावले तर निसर्गातून अगणित गोष्टी आपल्याला मिळाल्याचे लक्षात येईल. निसर्गाने आपले जी
